تربیت کودک از منظر اسلام اهمیت ویژه‌ای دارد، تا جایی که حتی به وظایف مادر قبل از تولد کودک نیز پرداخته شده است.
کتاب تربیت اسلامی کودک pdf با عنوان “مسیر سعادت” نکات مهمی را برای تربیت کودک دلبندتان به شما ارائه می‌دهد.
وظایف مادر قبل از تولد کودک
قال رسول الله (ص):
«الشقی شقی فی بطن امه والسعید سعید فی بطن امه»
شقی و بدبخت در شکم مادر بدبخت است و سعید در شکم مادر خوشبخت است.
ریشه سعادت و شقاوت مردم را گذشته از بحث فراوانی که حدیث شریف نیاز دارد، باید در رِحَم مادر جستجو کرد، حال باید بدانیم چرا روایات، رِحَم مادر را ملاک سعادت و شقاوت فرزندان دانسته و از صُلب پدر اسمی نبرده‌اند؟
رِحَم و صفاتی که از طریق مادر به ارث منتقل می‌شود، به اندازه‌ای در خوشبختی و بدبختی فرزندان مؤثر است که می‌توان گفت نیمی از خوشبختی‌ها و بدبختی‌های آدمی مربوط به دوران رِحَم و نیم دیگر مربوط به طرز تربیت و شرایط محیط زندگی است.
«انا خلقنا الانسان من نطفه أمشاج» «آدمی را از نطفه ترکیب شده و به‌هم آمیخته زن و مرد آفریده‌ایم»
همانطور که از آیه بالا برداشت می‌شود، پدر و مادر در ساختمان اولیه انسان یعنی نطفه انسان به یک اندازه سهیم هستند، اما پدران پس از انعقاد نطفه دیگر در ساخت طبیعی و روانی فرزند تاثیر زیادی ندارند، هرچه هست غالبا مربوط به قبل از انعقاد نطفه است که در بخش نقش پدر و وظائف او مفصل توضیح خواهیم داد.
نقش مادر قبل از انعقاد نطفه
یک زن می‌بایست آمادگی جسمی و روحی برای پذیرش مادر شدن را داشته باشد، و با پیکر درونی و پاکیزه پذیرای فرزند دلبندش باشد.
به غیر از طهارت ظاهری مناسب است که قبل از رفتن به بستر، مادر وضو بگیرد و نام خدا را ببرد و از شر شیطان به خدای رحمان و رحیم پناهنده شود تا با عنایت او فرزند سالم و صالحی نصیبش شود.
اسلام دستورات ویژه‌ای برای این مسئله دارد و احادیث بسیاری در این مورد وجود دارد.
نقش مادر و وظیفه او بعد از انعقاد نطفه
وظایف مادر قبل از تولد کودک عبارت است از:
- تغذیه جسمی جنین و مادر
- تغذیه روحی و روانی جنین
تغذیه جسمی جنین و مادر
یک مادر متعهد باید بداند بدن او برای رشد بهتر جسمی فرزندش به چه موادی نیاز دارد، زیرا ساختمان اصلی و یا شاید بتوان گفت پایه و اساس بنیه آدمی در شکم مادر شکل خواهد گرفت، فرزندی که دارای جسمى توانا است، ثمره تغذیه خوب مادر می‌باشد، چه بسا فرزندی که دارای جسمی نحیف و رنجور است، به دلیل تغذیه نادرست مادر می‌باشد، و تغذیه بعد از تولد، به اندازه اهمیت مراقبت پیش از تولد نیست.
امام صادق (ص) فرمودند: زن حامله میوه به بخورد، تا فرزندش خوشبوتر و رنگ فرزند روشن‌تر باشد.
عناصر تشکیل دهنده مواد غذایی
قندها، چربی‌ها، پروتئین‌ها، مواد معدنی، ویتامین و آب، این مواد عامل تامین انرژی و رشد و نمو و ترمیم بافت‌ها هستند.
مواد قندی: از نان و برنج و سیب‌زمینی و مربا و عسل و غیره تامین می‌شود، ولی مصرف بیش از حد مواد قندی، موجب چاقی بدن مادر می‌شود.
چربی: در دوران بارداری بیشتر توصیه می‌شود که سبزی‌ها را بدون روغن بپزند و در مصرف کره صبحانه نیز صرفه جویی کنند، میزان چربی مجاز در روز ۳۰ تا ۴۰ گرم است.
پروتئین: عامل رشد و نمو و به طور کلی عامل حیات می‌باشند، پروتئین‌ها نقش اساسی در سازندگی بافت و اندام‌های بدن و تأمین رشد و نمو دارند. موادی چون لبنیات، گوشت‌های قرمز، گوشت مرغ و ماهی، تخم‌مرغ، دل، جگر، قلوه و … سرشار از پروتئین هستند.
مواد معدنی: کلسیم در قوّت بخشیدن به ساختمان اسکلت بدن و اندام‌ها مؤثر است و در موادی مانند: لبنیات، حبوبات، اسفناج، زرد آلو، جعفری، گوجه فرنگی، پسته، نارنگی، پرتقال و … وجود دارد.
ویتامین: آهن از ارکان مهم تشکیل دهنده هموگلوبین موجود در گلبول‌های قرمز خون است. از وظایف مهم آن رساندن اکسیژن لازم به سلول، بافت، جمع و دفع گاز کربنیک ایجاد شده می‌باشد. موادی چون: جگر، قلوه، نعناع، اسفناج، عدس، برگه هلو، برگه زرد آلو، توت خشک حاوی آهن می‌باشد.
درباره تأثیر خرما
پیامبر اکرم (ص) فرمودند:
به زن باردار در آخرین ماه وضع حمل خرما بدهید تا فرزند او بردبار و پرهیزگار شود.
امام صادق (ع) فرمودند:
چیزی التیام بخش‌تر از خرما برای زائو مؤثر نیست. زیرا خداوند حضرت مریم را در هنگام نفاس (زایمان) به خرمای تازه روزی داد.
خرما: خرما قند فراوان دارد و سهل الهضم است و تقریبا ۵۰ – ۷۵٪ قند دارد (البته قند طبیعی و بی‌ضرر). خرما مواد معدنی زیاد دارد: پتاسیم، فسفر، کلسیم، منیزیم و مخصوصا آهن که برای کم‌خونی مصرف می‌شود و همچنین ویتامین E، ویتامین A و ویتامین C نیز در خرما به وفور دیده می‌شود.
تغذیه روانی جنین
مادر باید افزون بر توجه به بعد جسمی نوزادی که در شکم دارد؛ به مواردی که درباره تغذیه جسمی جنین و خودش ذکر شد توجه نموده؛ این موارد را رعایت نماید و حال ببینیم او برای روح و روان این موجود کوچک چه باید کند. [و از دیگر وظایف مادر قبل از تولد کودک چیست.]
امام صادق (ع) فرمودند: «طوبی لمن کانت امه عفیفه»
خوشا به حال کسی که مادرش دارای گوهر گرانبهای پاکدامنی باشد.
همانطور که در این حدیث اشاره شده است، دستگاه معنوی و افکار مغز مادر تأثیر بسزایی بر روی فرزند دارد، البته پدر هم بی تأثیر نیست. مثلا پدر و مادری که با تقوی و پرهیزگار هستند و از همان لحظه انعقاد نطفه با خدا راز و نیاز می‌کنند و پروردگار را فراموش نکرده‌اند، البته در روح و روان فرزند بسیار مؤثر است.
اما نقش پدر تنها در لحظه تشکیل نطفه انسان است و لیکن این مادر است که نُه ماه فرزندش را در شکم می‌پروراند.
مادری که مرتکب گناه نشود، در واقع غذاهای روحی پاک و پاکیزه به فرزندش می‌رساند. او جای گوش دادن به موسیقی‌های مبتذل و اتلاف وقت، به نوای دلنشین قرآن گوش فرا می‌دهد.
مادری که با سخنان گرانقدر معصومین (ع) شیرینی روحش را تغذیه می‌کند و از سخنان ناروا که بی‌شک در روحیه فرزندش بی تأثیر نیست دوری می‌جوید.
مادری که نماز اول وقت را پاس می‌دارد و با خدایش راز و نیاز می‌کند و فرصت‌های طلایی را از دست نمی‌دهد.
مادری که به دلیل وضعیت جسمانی‌اش در دوران بارداری، شب‌ها زمانی که خوابش نمی‌برد و یا از خواب بیدار می‌شود، خدا را سپاس می‌گوید، گله نمی‌کند و صبور و شاکر است، لقمه حرام نمی‌خورد، فکر پلید و فاسد نمی‌کند، لحظه‌ای بی وضو نمی‌باشد، لحظه‌ای از یاد خدا و ذکر خدا غافل نمی‌شود، آیا او بهترین مادری نیست که چنین غذای روحی مفیدی را به فرزندش می‌رساند؟
(منبع: مسیر سعادت)
